Deze zomer staan de Nederlandse media in het teken van ’the Summer of Love’. Vijftig jaar geleden vierden de ‘Make Love, No War’-hippiecultuur haar hoogtepunt. Trouw, de Groene Amsterdammer, Linda en zelfs Quote staan vol nostalgische herinneringen aan de ‘heerlijke, vrije seksuele moraal’ uit die tijd. NPO3 zendt elke avond programma’s om de liefde weer even heel onsubtiel onder onze aandacht te brengen. Met als terloopse klacht dat er maar weinig over is van de idealen uit die tijd. Graag nuanceer ik deze geromantiseerde herinnering. De seksuele revolutie was niet een geïsoleerd tijdperk vol rozengeur en maneschijn.
Om te beginnen was de vermeende vrije seksuele moraal helemaal niet zo wijdverspreid als nu wordt voorgesteld. Er bestonden zeker wooncommunes waar mensen open relaties hadden en muziekfestivals waar iedereen met iedereen ging (beide komen ook nu nog voor). Maar al met al speelde de seksuele revolutie zich vooral af binnen een elite van hoogopgeleide jongeren. De meerderheid van de samenleving bestond uit stellen met super ‘gewone’, monogame, (religieuze) huwelijken. Dat we denken dat iedereen er in de jaren zestig maar op los wipte komt omdat dit ook toen afwijkend gedrag was en in de media verscheen als nieuws.
Een ander storend element aan deze nostalgische terugblikken is dat die vrije seksuele moraal helemaal niet alleen maar leuk was. Ten eerste werden de (christelijke) taboes rondom seksualiteit akelig gewelddadig doorbroken. Er werd vrij baan gemaakt voor anders geaarden, zoals homo’s en lesbisch, maar met hetzelfde gemak werden pedofiele relaties ook genormaliseerd. Kinderen hadden immers ook seksuele gevoelens en zouden prima in staat zijn tot het hebben van liefdesrelaties met volwassenen.
Een tweede wrang aspect van de seksuele revolutie was dat plezier in seks eigenlijk vooral voor mannen was. Hun lust kreeg ineens vrij baan, terwijl vrouwelijk seksueel genot nog zo goed als onontgonnen bleef. Het is niet voor niks dat de seksuele revolutie vrij rap opgevolgd werd door de tweede feministische golf. Vrouwen wilden in bed, in hun relatie en in de maatschappij meedoen. Radicale feministen wilden zelfs helemaal niet meer ‘met de onderdrukker naar bed’ en kozen daarom voor uitsluitend lesbische relaties.
Ten derde kreeg die vrije seks een nogal bittere bijsmaak toen bleek dat die resulteerde in nare ziektes: soa’s. Het algemeen gebruik van condooms liep zogezegd achter op het consumeren van de recreatieve seks. De HIV-epidemie van de jaren tachtig is een indirect gevolg van de bevrijding van seks.
In de nostalgische terugblikken wordt tevens geklaagd over de preutsheid van tegenwoordig. Ook dit is een misvatting. De seksuele en romantische relaties zijn rigoureus veranderd door de seksuele revolutie. Seks vóór het huwelijk is de regel geworden. Uit mijn masteronderzoek naar waarom vriendinnen over mannen praten bleek dat scharrels, fuck buddies, friends with benifits, booty-calls onder jongeren alom bekende en gepraktiseerde relatievormen zijn. Al deze relatievormen hebben als overeenkomst dat het koppel wel seks heeft, maar niet monogaam of gebonden is. En open relaties zijn tegenwoordig een goed bespreekbare en steeds vaker voorkomende relatievorm.
Kortom, het is dus nogal naïef, oppervlakkig en vermoeiend om te stellen dat ‘vroeger alles beter’ was. De seksuele revolutie heeft veel gebracht: seksuele taboes zijn doorbroken, er is een flinke aanzet gedaan voor het accepteren van anders geaarden en er is meer keuze in de invulling van een seksuele en romantische relaties. Maar de ontwikkelingen die zich in de tussentijd hebben voorgedaan – beter condoomgebruik, bescherming van kinderen, meer aandacht voor seksueel genot van vrouwen – zijn ook zo verkeerd nog niet.
Sterre ten Houte de Lange (1991) is journalist. Ze studeerde sociologie aan de Universiteit van Amsterdam en specialiseerde zich in gender en seksualiteit. Dit artikel is gepubliceerd in Trouw op 31 juli 2017.